Gana, neoliberal ortodoksiye uyup dogrudan yabanci yatirimlari cezbederek kalkinma amaci gutmus, yabanci sermayeyi cekmis ve fakat kalkinma hedefine ulasamamis. Bu iste bir terslik olsa gerek. Acaba suclu yine meshur kayitdisimi ki?
Halbuki, dogrudan yabanci yatirimi arttirma hevesiyle altin madenlerini ozellestirip, buyuk capli yatirim girislerinden alinan vergileri de tabana ceken Gana bu cabasinin sonuclarini guzelce toplamis, yapilan yapisal degisiklikler yapilma amaclarini gerceklestirmis. Bu sektordeki dogrudan yabanci yatirim 1980lerde 5 milyar dolari bulmus ve Gana ekonomisinin geri kalaninin cezbedebildigi dogrudan yatirimlarin toplamini geride birakmis. altin uretimi 1985’teki 300,000 ons’tan ziplayip 2001’de 2,336,000 ons’a cikmis, gananin ana ihrac maddesi olan kokoayi geride birakmis [*].
Fakat Dunya Bankasi’nin Gana altin sektorundeki donusumleri inceledigi 2003 yili raporu amaclanan degisimlerin basariyla icra edilmesine ragmen kalkinma hedeflerine ulasilamadigini teslim ediyor. Emek-yogun olmayip sermaye-yogun bir sektor olan altin madenciligi, Gana’lilara is imkani yaratmadigi gibi, bu sermayeyi Gana’ya cekmeyi hedefleyen dusuk vergilendirme ve buna bagli para politikalari sayesinde de Gana’nin elle tutulur bir vergi geliri elde edemediginden bahsediliyor. [*]
Sermaye cezbedilmis, uretim artmis, kar kotarilmis ve fakat Gana’nin cebine para girisi cuzzi kalmis. Kalkinma hedefine ulasilamamis.
Dogrudan yabanci yatirim girisini Turkiye’nin her derdine deva olarak pazarlayan koktenpiyasaci, tuccar kafali akp’li ve akp’siz siyasetseverlere duyurulur.
* Ferguson, James (2006) Global Shadows: Africa in the Neoliberal World Order. durham: duke university press.
(01.10.2008)
Mehmet Barış Kuymulu 